Anoreksja

Anoreksja (jadłowstręt psychiczny, anorexia nervosa)

Anoreksja to zaburzenie, które charakteryzuje dążenie do spadku masy ciała przy pomocy drastycznych diet, nadmiernych ćwiczeń fizycznych, stosowaniu środków przeczyszczających i odwadniających, czy innych metod, mających na celu utratę niechcianych kilogramów. To podstępna i poważna choroba wymagająca leczenia z uwagi na stan zagrożenia życia spowodowany nadmierną utratą wagi i towarzyszące temu procesowi wyniszczenie organizmu.

Anoreksja zazwyczaj rozwija się stopniowo. Początek jest przeważnie powolny, nierzadko zaakcentowany pozornie niewinną dietą, uwagą na temat wyglądu czy porównaniem z kimś szczuplejszym. Sukcesywnie zwiększa się intensywność odchudzania, a wraz z nią tendencja do manipulacji, kłamstw, izolacja od otoczenia i koncentracja na wyglądzie oraz aktywnościach związanych z osiągnięciem idealnej figury. Z biegiem czasu osoba dotknięta zaburzeniem przestaje odczuwać głód oraz bodźce płynące z ciała lub odbiera je w sposób zniekształcony. Osoby dotknięte tym zaburzeniem niejednokrotnie mimo krańcowego wychudzenia wciąż czują się grube.

Dla chorych odmowa przyjmowania pożywienia definiuje ich poczucie własnej wartości i siły. Z perspektywy tych osób moc czerpana z niejedzenia, zapewnia poczucie bezpieczeństwa i stabilności. Silną satysfakcję przynosi nieustanne dążenie do osiągnięcia wymarzonej wagi ciała i ustawiczne wyznaczania nowej wagi idealnej.

Przyczyny anoreksji

Trudno wskazać konkretną przyczynę powstawania tych zaburzeń. Przyjmuje się, że istnieją następujące czynniki sprzyjające rozwojowi anoreksji:

• rodzinne, czyli emocjonalne zaniedbanie dziecka (niejednokrotnie pod przykrywką tzw. „idealnej rodziny”), rozwód rodziców lub emocjonalne oddalenie, sprzeczność wysyłanych komunikatów względem dziecka, brak lub niski poziom ujawnianych uczuć w rodzinie, nieumiejętność ich wyrażania, przy jednoczesnym braku umiejętności wyznaczania granic i konstruktywnego rozwiązywania konfliktów.
• osobowościowe, czyli duża potrzeba akceptacji i uznania ze strony innych osób, dążenie do zaspokajania ich oczekiwań kosztem własnych, perfekcjonizm, przy jednoczesnym zaniedbywaniu własnych potrzeb, uczuć i pragnień, postrzeganie własnych osiągnięć przez pryzmat ocen innych.
• społeczno-kulturowe: utożsamianie sukcesu z atrakcyjnym wyglądem, wysoką samodyscypliną oraz kult szczupłej sylwetki warunkują nadmierną koncentrację na wyglądzie zewnętrznym i stosowanie restrykcyjnych zachowań żywieniowych. Szczególnie zagrożone zachorowaniem na zaburzenia odżywiania są osoby podatne na sugestie, które z jakichś powodów znalazły się w trudnej sytuacji życiowej. 

Pojawienie się choroby jest przeważnie wypadkową powyższych czynników lub niektórych z nich.

Objawy anoreksji

• przesadne zainteresowanie wartością kaloryczną pożywienia,
• masa ciała poniżej normy prawidłowej dla wieku i wzrostu ( co nie jest wynikiem żadnego schorzenia fizycznego)
• częste stosowanie diet i głodówek,
• uzależnienie samooceny od masy ciała i ilości zjedzonego posiłku,
• stosowanie leków hamujących łaknienie,
• silny lęk przed przytyciem pomimo niskiej wagi,
• omdlenia, zaburzenia pracy serca,
• częste odmowy jedzenia, unikanie wspólnych posiłków
• przygotowywanie dla innych członków „zdrowych posiłków”,
• uprawianie intensywnych ćwiczeń fizycznych,
• wypadanie włosów, zniszczenie paznokci, choroby zębów,
• nasilony perfekcjonizm,
• wycofanie, unikanie kontaktów społecznych,
• permanentne poczucie zimna (szczególnie dłoni i stóp)

Kryteria diagnostyczne anoreksji

• Spadek masy ciała o co najmniej 15% wagi oczekiwanej w stosunku do wieku i wzrostu,
• Silny lęk przed przytyciem mimo znacznej niedowagi,
• Zaburzony sposób doświadczania wagi i kształtu ciała,
• Nieobecność przynajmniej trzech cyklów menstruacyjnych.

Leczenie anoreksji

Terapia anoreksji nie jest łatwa, wymaga oddziaływania i współpracy specjalistów takich dziedzin jak: psychiatra, psycholog, psychoterapeuta, dietetyk, kardiolog, internista, endokrynolog czy gastrolog, posiadających wiedzę, jak wyleczyć anoreksję. Daje ona wiele powikłań i skutecznie wyniszcza organizm, a droga do zdrowia zajmuje wiele miesięcy i niestety nie daje gwarancji sukcesu. Szczęśliwie, świadomość tej choroby w naszym kraju stale rośnie. W kilku miastach, m.in. w Warszawie istnieją miejsca oferujące skuteczny program leczenia anoreksji, jak na przykład Ośrodek Leczenia Anoreksji i innych Zaburzeń Odżywiania „Otulenie” https://otulenie.pl/program/
Poza turnusami leczenia zaburzeń odżywiania,  istnieje możliwość uzyskania pomocy psychiatry czy dietetyka. Indywidualna terapia anoreksji z doświadczonym terapeutą specjalizującym się w leczeniu tych zaburzeń to kolejna opcja oferowana przez Ośrodek w Warszawie. Pandemia Covid-19 otworzyła także możliwość udziału w terapii indywidualnej, terapii grupowej oraz terapii rodzinnej online czy grupie wsparcia dla osób cierpiących na te zaburzenia. Regularna psychoterapia daje widoczne i trwałe efekty w leczeniu anoreksji.