Autor: Lek. Izabela Dudeńko
Pacjenci z głębokimi zaburzeniami odżywienia w przebiegu najczęściej anoreksji, ale też innych – w wyniku których pacjent/ka waży poniżej 70-80% należnej masy ciała z powodu współistniejących zaburzeń wchłaniania, z przewlekłymi chorobami jelit, długotrwale stosujących deficyt kaloryczny (w okresie 1-3 miesięcy), pacjenci z dysfagią, zaburzeniami połykania, przewlekłym zapaleniem trzustki, cierpiący na uporczywe nudności, wymioty lub biegunki (ale również długotrwale stosujący leki przeczyszczające) oraz pacjenci głodujący dłużej jak 7-14 dni przy nieprawidłowym leczeniu żywieniowym / dietetycznym są narażeni na wystąpienie tzw. „zespołu ponownego odżywienia” – inaczej zespołu realimentacyjnego lub szoku pokarmowego – ang. reefiding syndrome.
Jak objawia się zespół ponownego odżywienia i czy jest groźny dla życia?
To powikłanie to zespół objawów głównie ze strony układu nerwowego oraz krążenia, to gwałtowne zaburzenia elektrolitowe i poziomu glukozy mogące skutkować zaburzeniami świadomości, widzenia, zaburzeniami rytmu serca zagrażającymi życiu, obrzękom – w tym np. płuc, czy też głębokiej niedokrwistości w przebiegu rozpadu krwinek czerwonych.
Zespół ponownego odżywienia może zagrażać życiu! Objawy pojawiają się po 4-7 dniach od rozpoczęcia nieprawidłowego leczenia żywieniowego.
Kiedy dochodzi do zespołu ponownego odżywienia?
Zespół „szoku pokarmowego” to ostry niedobór elektrolitów z towarzyszącym zatrzymaniem płynów w organizmie. Dochodzi do niego w sytuacji, kiedy pacjent po okresie ostrego głodzenia lub długotrwałym czasie głębokiego niedożywienia zaczyna nagle przyjmować duże ilości pokarmu – bez nadzoru dietetycznego, czy lekarskiego. Elektrolity w osoczu jak potas, fosfor, wapń, magnez, cynk – przenikają gwałtownie do komórek ciała – obniżając swoje stężenie w osoczu i powodując retencję płynów, czyli obrzęk tkanek.
W przebiegu tych zmian może dojść do niewydolności krążenia, zaburzeń rytmu serca, niewydolności nerek a nawet nagłego zgonu.
Jak zapobiec wystąpieniu zespołu ponownego odżywienia?
Obecnie zgodnie z rekomendacjami NICE (National Institute for Health and Care Excellence) – ostatnia modyfikacja 2020r. – dotyczącymi leczenia zaburzeń odżywiania mamy jasno określone zasady wprowadzania leczenia żywieniowego u pacjentów zagrożonych reefidingiem, których rygorystycznie przestrzegamy w naszym Ośrodku. Podstawa to odpowiednio wcześnie wprowadzona suplementacja jonów potasu, fosforu czy magnezu – zwłaszcza przy ich udokumentowanym niedoborze, suplementacja witamin, restrykcje płynowe i stopniowe, kontrolowane zwiększanie kaloryczności diety.
Przy wysokim ryzyku – pacjenci z wskaźnikiem BMI =<14 kg/m2 lub po okresie ostrego głodzenia > 7-14 dni – konieczna jest częsta kontrola parametrów życiowych (ciśnienia tętniczego, pulsu, saturacji) w ciągu dnia, poziomu glikemii, kontrola laboratoryjna poziomów jonów, ewentualnie innych badań dodatkowych. Pacjenci z BMI 13-14 kg/m2 mogą być leczeni żywieniowo w Ośrodku Otulenie z zachowaniem powyższych środków ostrożności, a w razie jakichkolwiek niepokojących sygnałów kierowani są do leczenia w ramach oddziału szpitalnego.
Rodzice od początku pracy z naszym Ośrodkiem są informowani o zasadach leczenia żywieniowego.
Wsparcie dla pacjentów głęboko niedożywionych leczonych w Otuleniu:
- Psychoterapia
- Ograniczenie stresu – techniki relaksacyjne, ćwiczenia oddechowe, joga
- Uregulowane posiłki
- Ograniczenie aktywności fizycznej, regulacja godzin snu
- Stały nadzór dietetyczny
- Suplementacja, farmakoterapia
W Ośrodku Otulenie pracujemy z osobami zmagającymi się z zaburzeniami odżywiania - kliknij poniżej i zdobądź więcej informacji o programie leczenia w Otuleniu:
Bibliografia:
Eating disorders: recognition and treatment NICE guideline NG69 Published: 23 May 2017 Last updated: 16 December 2020
Anorexia nervosa – Föcker, Manuel (et al.) European Child & Adolescent Psychiatry, February 2012, 22, Issue 1, Pages 29 – 35
The refeeding syndrome. Importance of phosphorus – Marta Araujo Castro, Clotilde Vázquez Martínez Medicina Clínica, Volume 150, Issue 12, 22 June 2018, Pages 472-478