W obecnych czasach presja idealnego wyglądu i kult szczupłej sylwetki sprawiają, że coraz więcej osób sięga po restrykcyjne diety. Obietnice szybkiego schudnięcia wydają się kuszące, jednak często kończą się one rozczarowaniem i powrotem do poprzedniej wagi, a nawet problemami zdrowotnymi. Niestety, zamiast upragnionych efektów, możemy znaleźć się w błędnym kole diet, które mogą prowadzić do zaburzeń odżywiania oraz negatywnie wpływać na jakość życia i zdrowie psychiczne.
Dlaczego restrykcyjne diety zawodzą?
Restrykcyjne diety polegają na drastycznym ograniczaniu kalorii lub eliminowaniu całych grup produktów, takich jak tłuszcze czy węglowodany. Choć początkowo mogą wydawać się skuteczne, organizm szybko zaczyna odczuwać skutki niedoboru energii. Metabolizm spowalnia, ciało przechodzi w tryb oszczędzania energii, a procesy fizjologiczne zaczynają działać mniej efektywnie. Może to prowadzić do: osłabienia, spadku siły i trudności w regeneracji. Z czasem organizm coraz silniej domaga się energii i równowagi, co może skutkować różnymi trudnościami zdrowotnymi.
Jak diety wpływają na psychikę?
Restrykcyjne diety nie wpływają negatywnie tylko na ciało. Mają także poważny wpływ na zdrowie psychiczne. Stałe ograniczenia prowadzą do wzrostu poziomu hormonu stresu- kortyzolu, co skutkuje uczuciem ciągłego zmęczenia, drażliwości i frustracji. Wiele osób, które próbują bardzo restrykcyjnych diet, zaczyna odczuwać silny lęk przed jedzeniem, popadając w obsesję kontroli nad własnym ciałem. Taki stan emocjonalny sprzyja rozwojowi zaburzeń odżywiania, takich jak: anoreksja, bulimia czy kompulsywne objadanie się.
Mechanizmy prowadzące do kompulsywnego objadania się
Jednym z najczęściej spotykanych efektów ubocznych restrykcyjnych diet jest kompulsywne objadanie się. Ten mechanizm działa na zasadzie błędnego koła: najpierw restrykcyjnie ograniczamy jedzenie, co prowadzi do silnego uczucia głodu i emocjonalnej frustracji. Gdy w końcu ulegamy pokusie i sięgamy po zakazane produkty, robimy to w sposób niekontrolowany, pochłaniając znacznie więcej kalorii niż zazwyczaj. Pojawia się poczucie winy i wstydu, które prowadzą do kolejnej próby jeszcze surowszej diety – i cały cykl zaczyna się od nowa.
Utrata kontaktu z własnym ciałem
Restrykcyjne diety uczą nas ignorowania naturalnych sygnałów głodu i sytości. Z czasem tracimy zdolność odróżniania, kiedy naprawdę potrzebujemy jedzenia, a kiedy jemy tylko z powodu stresu lub nudy. To zaburzenie intuicyjnego jedzenia jest jednym z najczęściej występujących objawów zaburzeń odżywiania. Nasze ciało wysyła sygnały, ale my przestajemy je słyszeć – zamiast tego kierujemy się zewnętrznymi regułami i restrykcyjnymi zasadami, co pogłębia problem.
Jak przerwać błędne koło?
Rozwiązaniem jest odejście od drastycznych diet na rzecz budowania zdrowych nawyków żywieniowych. Specjaliści zalecają dietę zbilansowaną, opartą o produkty pełnowartościowe oraz intuicyjne podejście do jedzenia, czyli słuchanie sygnałów własnego ciała. Równie ważne jest zbudowanie poczucia bezpieczeństwa wokół jedzenia. To oznacza dopuszczenie wszystkich produktów do jadłospisu bez etykietowania ich jako „dobre” lub „złe”. Dla wielu osób jest to trudne, szczególnie jeśli przez długi czas unikały określonych potraw. Dlatego warto w tym procesie skorzystać ze wsparcia specjalistów – dietetyków, psychodietetyków oraz terapeutów, którzy pracują z osobami doświadczającymi zaburzeń odżywiania.
W Ośrodku Otulenie pracujemy z osobami, które znalazły się w błędnym kole diet. Możesz przerwać je już dzisiaj - kliknij poniżej i zdobądź więcej informacji o programie leczenia w Otuleniu:
Źródła:
Paluch, A. (2020, 31 stycznia). Dieta przyczyną nadwagi? Psychologia w Polsce.
National Eating Disorders Collaboration. (n.d.). Disordered eating & dieting.
National Eating Disorders Association. (n.d.). How to have a healthy relationship with food.