Zaburzenia odżywiania u dzieci i młodzieży to temat delikatny i pełen niepokoju. Dla wielu rodziców to zderzenie z czymś, czego nie spodziewali się doświadczyć w swojej rodzinie. W codziennym biegu łatwo przeoczyć sygnały ostrzegawcze, zbagatelizować je jako „etapy dorastania”, „modę na zdrowe żywienie” czy po prostu zmienne nastroje. Jednak zaburzenia odżywiania często zaczynają się niepozornie, a ich rozpoznanie wymaga uwagi i wrażliwości.
Dlaczego dzieci ukrywają objawy zaburzeń odżywiania?
Rodzice dzieci zmagających się z tą chorobą często mówią o poczuciu dezorientacji. „Czułam, że coś jest nie tak, ale nie wiedziałam, jak rozmawiać o tym z córką” albo „Syn zapewniał mnie, że wszystko jest w porządku, a ja nie chciałem być nadopiekuńczy”. Dzieci i nastolatki potrafią bardzo dobrze maskować objawy choroby. Jedzenie poza domem, przekonywanie, że „jadło się już w szkole”, nadmierna aktywność fizyczna tłumaczona jako pasja sportowa — to wszystko potrafi skutecznie zmylić najbliższych. Z czasem pojawiają się inne niepokojące zachowania: wycofanie z relacji, drażliwość, często zmienny nastrój, czasami wręcz agresja słowna wobec bliskich. To może być reakcja na narastający lęk i presję wewnętrzną, której dziecko nie potrafi inaczej wyrazić. Wiele z tych zachowań jest niezrozumiałych bez wiedzy o tym, co dzieje się „pod powierzchnią”.Czy to manipulacja, czy choroba?
Co więcej, dzieci zmagające się z zaburzeniami odżywiania często uciekają się do strategii, które można odebrać jako manipulacyjne. Nie dlatego, że są nieszczere czy złe, ale dlatego, że choroba zmusza je do chronienia tego, co daje im poczucie kontroli. Czasem jest to chowanie jedzenia, innym razem dramatyzowanie, by odwrócić uwagę od posiłku, albo wycofanie i „kara ciszy” wobec rodzica, który wymaga jedzenia. To są mechanizmy obronne, nie ataki na bliskich. Pojawia się też przekonywanie, że „wszyscy tak jedzą”, że „to przecież zdrowe” albo że „nie chcę jeść, bo boli mnie brzuch”. Te tłumaczenia często brzmią logicznie, ale są narzędziem utrzymania chorobowego wzorca.Jak wspierać dziecko z zaburzeniami odżywiania?
W takich sytuacjach kluczowa jest reakcja rodzica. Zamiast konfrontacji i stawiania dziecka pod ścianą, warto postawić na spokojną obecność, powtarzalność komunikatów i stawianie granic z miłością. „Widze, że trudno Ci teraz zjeść, ale to ważne dla Twojego zdrowia, że posiłek zostanie zjedzony”. Warto unikać dramatyzowania i rozmów podczas kłótni. Czasem jedno spokojne zdanie znaczy więcej niż godziny negocjacji. Cenne może być też oddzielenie dziecka od choroby: „Wiem, że to zaburzenie tak bardzo Cię teraz przestraszyło. Ale jestem tu, by Ci pomóc.” Warto też pamiętać, że dziecko potrzebuje nie tylko zasad i rutyny, ale też empatycznej obecności. Nawet jeśli reaguje złością lub odrzuceniem, głęboko w środku szuka bezpieczeństwa. Twoja konsekwencja, spokój i gotowość do rozmowy mogą być dla niego kotwicą. Pamiętaj, że nie jesteś sam_a. Zaburzenia odżywiania dotykają całych rodzin. Szukanie wsparcia nie jest porażką, lecz oznaką troski. W Otuleniu pomagamy nie tylko dzieciom, ale też rodzicom, pokazując, jak wspierać bez nadmiernej kontroli, jak być obok, kiedy dziecko się oddala, i jak rozpoznawać, że za „nie chcę jeść” stoi znacznie więcej niż apetyt. Dowiedz się więcej o sposobach leczenia zaburzeń odżywiania i konsultacjach dla rodziców dostępnych w naszym ośrodku.Co powinno budzić niepokój?
- Unikanie wspólnych posiłków lub nagłe zmiany nawyków żywieniowych
- Skrajna selektywność w jedzeniu, obsesja na punkcie „zdrowych” produktów
- Liczenie kalorii, ważenie jedzenia, prowadzenie dzienników żywieniowych
- Częste korzystanie z łazienki bezpośrednio po posiłkach
- Ukrywanie lub wyrzucanie jedzenia
- Nadmierna aktywność fizyczna niezależnie od zmęczenia lub choroby
- Niska samoocena, perfekcjonizm, ciągłe niezadowolenie z wyglądu
- Zmienność nastrojów, izolacja, wybuchy złości
- Noszenie zbyt luźnych ubrań, nawet w ciepłe dni
- Zaprzeczanie problemowi i silny opór wobec rozmów o jedzeniu