Zaburzenia odżywiania – takie jak anoreksja nervosa (AN), bulimia nervosa (BN), zespół kompulsywnego objadania się (BED) oraz zaburzenia odżywiania polegające na unikaniu lub ograniczaniu przyjmowania pokarmów (ARFID) – wiążą się z różnorodnymi objawami ze strony przewodu pokarmowego. Dolegliwości te mogą być nie tylko uciążliwe, ale też opóźniać leczenie i zwiększać lęk związany z jedzeniem.
Dlaczego układ pokarmowy cierpi?
W warunkach niedożywienia, gwałtownego przejadania się, wymiotów czy nadużywania środków przeczyszczających, zmienia się funkcjonowanie układu pokarmowego – perystaltyka ulega spowolnieniu, śluzówka może ulec uszkodzeniu, a mikrobiom traci swoją różnorodność. Dolegliwości te są często nie tylko skutkiem choroby, ale również jednym z czynników podtrzymujących zaburzone zachowania żywieniowe.
Najczęstsze dolegliwości żołądkowo-jelitowe
1. Gastropareza
Gastropareza to stan opóźnionego opróżniania żołądka, który często występuje u osób z anoreksją i ARFID. Objawia się uczuciem wczesnej sytości, wzdęciami i nudnościami, co utrudnia przyjmowanie odpowiedniej ilości pokarmu niezbędnej do regeneracji organizmu.
- Małe, częste posiłki niskotłuszczowe i niskobłonnikowe
- Posiłki w postaci płynnej lub zmiksowanej
- Unikanie napojów gazowanych i żucia gumy
- Odpoczynek w pozycji pionowej po jedzeniu
- W niektórych przypadkach: leki prokinetyczne
2. Zespół jelita drażliwego (IBS)
IBS często współwystępuje z BN i BED. Objawy to m.in. bóle brzucha, zaparcia, biegunki i wzdęcia. Zaburzenia te nasilają się w wyniku niekontrolowanego objadania się i przewlekłego stresu.
- Dieta o niskiej zawartości FODMAP
- Gotowane warzywa zamiast surowych
- Regularność posiłków, unikanie bardzo obfitych dań
- Unikanie kofeiny, alkoholu i ostrych przypraw
- Techniki relaksacyjne i wsparcie psychologiczne
3. Choroba refluksowa przełyku (GERD)
GERD może rozwijać się w wyniku częstych wymiotów (BN) lub objadania się (BED), prowadząc do podrażnienia przełyku, zgagi i bólu w klatce piersiowej.
- Jedzenie mniejszych porcji, unikanie jedzenia przed snem
- Ograniczenie tłustych i słodkich pokarmów
- Spanie z uniesioną głową, na lewym boku
- Leczenie farmakologiczne (IPP, leki prokinetyczne)
4. Zaparcia
Zaparcia są częste u osób z AN (ze względu na ograniczoną ilość pokarmu) oraz BN (wskutek nadużywania środków przeczyszczających). Z kolei nagłe spożycie dużej ilości pokarmu (BED) może powodować biegunki.
- Stopniowe wprowadzanie błonnika
- Picie odpowiedniej ilości wody
- Unikanie środków przeczyszczających
- Ciepłe, delikatne posiłki – puree, zupy, posiłki gotowane
- Farmakoterapia pod kontrolą lekarza
5. Biegunki
Biegunki mogą występować u osób z zaburzeniami odżywiania z różnych powodów. W przypadku BED są często wynikiem nagłego przyjęcia dużych ilości pokarmu. U osób z BN biegunki mogą być skutkiem częstego stosowania środków przeczyszczających lub prowokowania wymiotów, co zaburza funkcjonowanie przewodu pokarmowego.
- Nawodnienie – woda, elektrolity, napary ziołowe
- Dieta lekkostrawna – ryż, gotowana marchew, banany
- Stopniowe wykluczanie potencjalnych drażniących produktów
- Unikanie nadmiaru błonnika nierozpuszczalnego w fazie ostrej
- W razie potrzeby – diagnostyka i farmakoterapia
Wsparcie ogólne i styl życia (dla wszystkich objawów)
- Psychoterapia
- Redukcja stresu – techniki relaksacyjne, joga, oddech
- Stabilizacja rytmu posiłków
- Odpowiedni sen i umiarkowana aktywność fizyczna
- Konsultacja z dietetykiem klinicznym
- Często pomocna okazuje się dieta lekkostrawna
W Ośrodku Otulenie pracujemy z osobami zmagającymi się z zaburzeniami odżywiania - kliknij poniżej i zdobądź więcej informacji o programie leczenia w Otuleniu:
Bibliografia:
1. Norris ML, et al. Gastrointestinal complications associated with anorexia nervosa: a systematic review. Int J Eat Disord. 2016;49(3):216–37. doi:10.1002/eat.22467.
2. Hasler WL. Gastroparesis: pathogenesis, diagnosis and management. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2011;8(8):438–53. doi:10.1038/nrgastro.2011.116.
3. Camilleri M, et al. Clinical guideline: management of gastroparesis. Am J Gastroenterol. 2013;108(1):18–37. doi:10.1038/ajg.2012.373.
4. Murray HB, et al. Use of prokinetic agents in the treatment of gastroparesis. Therap Adv Gastroenterol. 2017;10(5):319–32. doi:10.1177/1756283X16682867.
5. Chey WD, et al. Irritable bowel syndrome: a clinical review. JAMA. 2015;313(9):949–58. doi:10.1001/jama.2015.0954.
6. Drossman DA. Functional gastrointestinal disorders: history, pathophysiology, clinical features, and Rome IV. Gastroenterology. 2016;150(6):1262–79.
doi:10.1053/j.gastro.2016.02.032.
7. Aro P, et al. Use of acid suppression medications and prevalence of reflux symptoms in the general population. Aliment Pharmacol Ther. 2009;29(2):143–51. doi:10.1111/j.1365-2036.2008.03862.x.
8. Wald A. Constipation, diarrhea, and symptomatic hemorrhoids. Med Clin North Am. 2010;94(1):31–45. doi:10.1016/j.mcna.2009.09.001.
9. Mitchell JE, & Crow SJ. Medical complications of anorexia nervosa and bulimia nervosa. J Eat Disord. 2006;4(1):1–7. doi:10.1186/s40337-015-0044-4.
10. Flatt RE, et al. Laxative abuse is associated with a depleted gut microbial community structure among females and males with binge-eating disorder or bulimia nervosa. Psychosom Med. 2023;85(8):727–735. doi:10.1097/PSY.0000000000001226.
11. Mitchell JE, & Boutacoff LI. Laxative abuse complicating bulimia: medical and treatment implications. Int J Eat Disord. 1986;5(2):325–334.
doi:10.1002/1098-108X(198602)5:2<325::AID-EAT2260050211>3.0.CO;2-Z.
12. Academy of Nutrition and Dietetics. Nutrition Care Manual – Eating Disorders: Gastrointestinal Complications [Internet]. [cited 2025 May 14]. Available from: https://www.nutritioncaremanual.org